Pedagogika - Inicjatywy

W minionym roku szkolnym Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi realizowała projekt Narodowego Centrum Badań i Rozwoju współfinansowany z środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego pt. „I Ty możesz zostać Sokratesem – program wzrostu kompetencji ogólnorozwojowych wśród uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych przez udział w kursie z zakresu filozofii”. Projektem było objętych dwustu uczniów z XXIII Liceum Ogólnokształcącego, Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego oraz Gimnazjum nr 19  w Łodzi.

Filozofia uchodzi za dziedzinę trudną, nudną i nieprzystępną. Prowadzenie zajęć z filozofii w szkole nie jest zadaniem prostym i bardzo często powoduje trwałe zniechęcenie młodzieży do kontaktów z "królową nauk". Dzieje się tak zwykle dlatego, że w polskim szkolnictwie stosuje się podające metody dydaktyczne, które ukierunkowują ucznia na odtwarzanie przekazywanego materiału, wprawdzie kształtują w nim pamięć i erudycję, ale jednocześnie rozwijają też pasywność poznawczą. Prowadzący warsztaty filozofowie – na co dzień wykładowcy Akademii na kierunku Pedagogika – dr Krzysztof Kamiński, dr Łukasz Zaorski-Sikora oraz mgr Paweł Kujawiak postarali się aby tym razem filozofowanie nie zniechęciło młodych ludzi do filozofii. Dlatego też podstawą spotkań były dialog i refleksja. Dydaktycy oraz uczniowie – inaczej niż w przypadku tradycyjnie prowadzonej w szkole lekcji – przyjęli, że nie tylko ja mam rację, lecz także potencjalnie ma ją mój rozmówca. Co więcej, komunikacja nie przebiegała tutaj na linii mistrz-uczeń lecz jej ośrodkiem stała się grupa, której wszyscy uczestnicy są równouprawnieni w formułowaniu sądów, a nauczyciel rezygnuje z pozycji wiedzącego lepiej. Taka przesłanka pociągała za sobą równouprawnienie rozmawiających bez względu na głoszone przez nich poglądy. Odmienność przekonań traktowana była tutaj jako wartość pozytywna i źródło poznania.

Nie chodziło oczywiście o to aby  filozofowanie zostało sprowadzone do myśleniem „na opak” czy też „niepotrzebnego dzielenia każdego włosa na czworo”. Miało ma to być przede wszystkim zaproszenie do konstruktywnego krytycyzmu, twórczego myślenia oraz precyzowania własnych przekonań. Dlatego też uczniowie byli zachęcani do wypowiadania się w sposób wyrazisty, a nawet dowcipny i prowokacyjny, ale jednocześnie proszeni o okazywanie sobie nawzajem szacunku i dyskutowanie przy pomocy merytorycznych, poprawnych pod względem logicznym argumentów. Dyskusja na temat wybranych zagadnień łączyła się zwykle z ilustrowaniem ich przykładami wziętymi z życia. Omówienie z uczniami takich terminów jak miłość, wolność, demokracja wiązało się z przedstawieniem ich w odniesieniu do realnych problemów, które intrygują współczesnego, młodego człowieka. Uczniowie mieli zatem możliwość poznania praktycznego wymiaru filozofii  – "filozofii w działaniu".

Prowadzone przez cały rok szkolny warsztaty filozoficzne wpisały się doskonale w realizację nadrzędnego celu edukacji, jaki stanowi wszechstronny rozwój ucznia, osiągany dzięki zachowaniu harmonii między nauczaniem, kształceniem umiejętności, wychowywaniem oraz prowokowaniem samopoznania. Edukacji nie rozumie się dzisiaj bowiem jako "napełniania" umysłu ucznia wiedzą, ale jako wdrażanie go do intelektualnej i moralnej samodzielności, pozwalających rozumieć świat i podejmować uzasadnione działania.