Czy zrobienie doktoratu w Polsce wiąże się z kosztami? Wszystko zależy od wybranego trybu, formy kształcenia i instytucji prowadzącej studia. W artykule wyjaśniamy, ile kosztuje doktorat, kto może liczyć na stypendium doktoranckie i jakie opłaty obowiązują w przypadku studiów doktoranckich prowadzonych poza szkołą doktorską.
Spis treści
Ile kosztuje doktorat w Polsce?
W Polsce kształcenie doktorantów może odbywać się w ramach szkoły doktorskiej, na stacjonarnych studiach doktoranckich lub w trybie eksternistycznym. W pierwszym przypadku, czyli w szkole doktorskiej prowadzonej przez uczelnię publiczną lub instytut badawczy, nauka jest bezpłatna, a doktoranci otrzymują ustawowe stypendium doktoranckie. Inaczej wygląda sytuacja osób ubiegających się o stopień doktora poza formalnym programem – doktorat w trybie eksternistycznym wiąże się z koniecznością wniesienia opłaty za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. Koszty mogą sięgać kilku tysięcy złotych, a ich wysokość ustala podmiot prowadzący szkołę doktorską lub uprawniony do nadawania stopni naukowych.
Do góryStudia doktoranckie a szkoła doktorska – czym się różnią?
Do 2019 roku w Polsce funkcjonowały klasyczne studia doktoranckie, które były jednym z trybów uzyskania stopnia doktora. Obecnie ich miejsce zajęły szkoły doktorskie, które działają w oparciu o ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Różnica między tymi formami kształcenia jest istotna – szkoły doktorskie oferują ujednolicony program kształcenia, obowiązkowe stypendium doktoranckie i jasno określony termin ukończenia kształcenia przewidziany w regulaminie. Status doktoranta zapewnia prawa socjalne i możliwość korzystania z infrastruktury uczelni, a także wsparcie promotora lub promotora pomocniczego. W przypadku przedłużenia studiów doktoranckich, np. z powodów zdrowotnych lub rodzinnych, możliwe jest wydłużenie toku nauki, jednak musi ono zostać zatwierdzone przez władze uczelni. W ramach szkół doktorskich większy nacisk kładzie się na intensywną pracę badawczą, samodzielność i publikacje w czasopismach naukowych.
Do góryStypendium doktoranckie – ile wynosi i kto je dostaje?
Każdy doktorant przyjęty do szkoły doktorskiej w Polsce ma prawo do świadczenia pieniężnego w postaci stypendium doktoranckiego. Jego wysokość jest ustalana ustawowo i zależy od etapu realizacji programu. Przez pierwsze dwa lata doktorant otrzymuje co najmniej 37% przeciętnego wynagrodzenia, a po pozytywnej ocenie śródokresowej – minimum 57%. W 2025 roku oznacza to kwoty rzędu 2667 zł brutto przed oceną i 4109 zł po jej uzyskaniu. Stypendium doktoranckie otrzymuje się bez konieczności składania dodatkowego wniosku – przysługuje ono wszystkim uczestnikom szkoły doktorskiej.
Warto zaznaczyć, że doktorant zatrudniony w projekcie badawczym może otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie, a część uczelni oferuje także stypendia projakościowe lub socjalne. Dzięki temu możliwe jest skupienie się na badaniach i przygotowaniu rozprawy doktorskiej bez konieczności podejmowania pracy zarobkowej poza uczelnią. Dla wielu młodych naukowców wysokość stypendium doktoranckiego stanowi zasadniczy czynnik przy podejmowaniu decyzji o kształceniu w danej jednostce.
Do góryNadanie stopnia doktora – ile kosztuje przeprowadzenie postępowania?
Niezależnie od formy kształcenia, każdy kandydat ubiegający się o nadanie stopnia doktora musi przejść przez formalne postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora. W przypadku osób, które nie ukończyły szkoły doktorskiej, a chcą uzyskać doktorat w trybie eksternistycznym, konieczne jest wniesienie opłaty. Jej wysokość zależy od uczelni i może sięgać kilku, a nawet kilkunastu tysięcy złotych. W trybie eksternistycznym opłata obejmuje m.in. ocenę rozprawy doktorskiej, recenzje, przeprowadzenie egzaminów doktorskich i organizację pracy komisji doktorskiej.
Opłata nie obowiązuje uczestników szkół doktorskich – procedura jest wliczona w ramy kształcenia. Warto pamiętać, że przed wszczęciem postępowania składa się wniosek, a jego pozytywne rozpatrzenie jest warunkiem dopuszczenia do obrony. Uczelnia lub instytut, jako podmiot prowadzący szkołę doktorską lub posiadający uprawnienia do nadawania stopni naukowych, ustala szczegółowe warunki finansowe i organizacyjne takiego postępowania.
Do góryJak wygląda droga do tytułu doktora w praktyce?
Droga do uzyskania tytułu doktora wiąże się z wieloletnim zaangażowaniem i spełnieniem formalnych wymogów przewidzianych w ustawie o szkolnictwie wyższym. Kandydat najpierw musi zostać przyjęty do szkoły doktorskiej lub zdecydować się na indywidualny tok w trybie eksternistycznym. Kluczowym momentem jest wyznaczenie promotora lub promotora pomocniczego, który czuwa nad postępami w pracy badawczej. W trakcie kształcenia doktorant rozwija kompetencje badawcze, publikuje wyniki w czasopismach naukowych, a także przygotowuje rozprawę doktorską.
Po zakończeniu programu, a przed upływem terminu ukończenia kształcenia, należy złożyć wniosek o wszczęcie postępowania i dołączyć wymaganą dokumentację, w tym pracę doktorską. Kolejny etap to ocena merytoryczna przez recenzentów, zaliczenie egzaminów doktorskich oraz obrona przed komisją doktorską. Możliwe jest przedłużenie studiów doktoranckich, jeśli np. pojawią się przeszkody zdrowotne lub konieczność dopracowania wyników badań. Po pomyślnym zakończeniu procedury kandydat uzyskuje pełnoprawny stopień doktora, co otwiera drogę do dalszej kariery akademickiej lub pracy jako nauczyciel akademicki czy pracownik naukowy.
Do góryCzy warto robić doktorat? Kiedy to się opłaca?
Decyzja o rozpoczęciu doktoratu powinna być dobrze przemyślana, zwłaszcza że intensywna praca badawcza i kilkuletnie zaangażowanie nie zawsze przekładają się na natychmiastowe korzyści finansowe. Z perspektywy naukowej i zawodowej stopień doktora daje jednak wiele możliwości – pozwala na samodzielne prowadzenie badań, otwiera ścieżkę do dalszej kariery akademickiej, a także zwiększa szansę na zatrudnienie w instytutach badawczych, firmach technologicznych czy administracji.
Warto również pamiętać, że uzyskanie tytułu doktora nauk często jest wymagane w przypadku chęci pracy w uczelniach wyższych jako nauczyciel akademicki. W niektórych dziedzinach (np. w biologii, chemii, IT czy naukach inżynieryjnych) doktorat może przełożyć się na realny awans zawodowy i wyższe wynagrodzenie. Osoby realizujące doktorat w ramach co najmniej dwóch dyscyplin lub w pokrewnej dziedzinie nauki zyskują również szersze kompetencje, które mogą być wykorzystane poza uczelnią – w biznesie, sektorze publicznym lub instytucjach międzynarodowych.
Ostatecznie doktorat opłaca się wtedy, gdy traktujemy go jako inwestycję w przyszłość – zarówno zawodową, jak i intelektualną.
Podsumowanie: ile kosztuje doktorat?
Doktorat w Polsce może być bezpłatny – zwłaszcza w ramach szkoły doktorskiej, gdzie dodatkowo przysługuje stypendium doktoranckie. Koszty pojawiają się głównie w trybie eksternistycznym, gdzie obowiązuje opłata za postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora. Niezależnie od wybranej ścieżki, zdobycie stopnia doktora to duży wysiłek, ale również szansa na rozwój, prestiż i dalszą karierę akademicką.
Do góry